بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین اشکال والد معظم والد معظم مد ظله العالی بر این قسمت از فرمایش مرحوم اصفهانی قدس سره که ورود ادله احتیاط را بر حدیث سعه درست […]

        یک زمانی به صحنه غدیر و فلات غدیر یعنی همان جا که واقعه غدیر اتفاق افتاده بود رفتیم. یکی از سفرهایی که حج مشرف بودیم تصمیم گرفتیم که روز عید غدیر برویم به خود غدیر. بالاخره ماشینی تهیه کردیم و یکی از اهل بلد که از مریدان والد معظم بود با

    وجمیع من فی السند قد ثبتت وثاقتهم بلا کلام، إلا شیخ محمد بن علی الصدوق، وهو «محمد بن موسى بن المتوکّل»، فلم یصلنا توثیقٌ خاصّ فی حقّه إلى زمن إبن طاووس قدس سره، ویمکن ذکر وجوهٍ لتوثیقه: وجوه توثیق محمد بن موسى بن المتوکل رحمه الله الوجه الأول: ما ذکره الصدوق قدس سره

    وقد استدل على توثیقه بوجوه: أحدها: أنه کثیر الروایه. وفیه: أنه ثبت فی محله عدم دلاله کثره الروایه على وثاقه الشخص. ثانیها: روایه أجلاء الأصحاب عنه، فإنَّهم أجل شأناً من أن یرووا عن غیر ثقه. وفیه: ما ثبت فی محله من عدم کفایه ذلک لإثبات الوثاقه، فإن غرض بعضهم (أعلى الله مقامهم) التحفظ

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین وثاقت احمد بن محمد بن یحیی العطار[۱] لم یرد فیه توثیق خاص من أرباب الرجال، وقد اختلفوا فی قبوله وإن کان الأشهر الإعتماد علیه،

    فقد استُدل بوجوه على وثاقته: الأول: توثیق العلامه له، حیث قال فی خلاصته : وعن المُعلَّى بن خنیس مولى الصادق صحیح… وکذا عن بحر السقاء، مع أن إبراهیم بن مهزیار قد وقع فی هذا الطریق. وفیه: أنَّه یبتنی على قبول #تصحیحات_العلامه، وفی بحث الأصول تعرضنا للکلام حول ذلک بالتفصیل عند بحثنا لحدیث الرفع،

    الوجه الأول: ظهور بعض عبارات النجاشی فی تجنّب الروایه عن الضعفاء کقوله فی ترجمه أحمد بن محمد بن عبید الله بن الحسن الجوهری: (رأیتُ هذا الشیخ وکان صدیقاً لی ولوالدی، وسمعت منه شیئاً کثیراً، ورأیتُ شیوخنا یضعفونه فلم أرو عنه شیئاً، وتجنبته…). وقوله فی ترجمه محمد بن عبد الله بن محمد بن عبید

    وهو علی بن أحمد بن محمد شیخ النجاشی والطوسی، فلم یُذکر ثوثیق صریح فی حقه. ویمکن دفع الإشکال بطریقین: الطریق الأول: وجود التوثیق العام فی حقه لکونه من مشایخ النجاشی کما هو مسلک بعض الأعلام. ولکنه یعتمد على المبنى، فإذا ثبت التوثیق العام من بعض عبارات النجاشی فهو، وإلا فیکون فی دائره المجهولین،

    وقد قال العلامه بأن طریق الشیخ إلى یعقوب صحیح، بینما ضعفه السید التفریشی. والمهم أن الشیخ لم یذکر طریقه فی مشیخه التهذیبین إلیه، ولکنه قال فی الفهرست: (له کتب منها کتاب النوادر، أخبرنا به إبن أبی جید، عن محمد بن الحسن، عن سعد والحمیری عنه). وقد یوجه إشکالهم على طریق الشیخ إلى یعقوب

    اگر گفتیم عبارت شیخ القمیین کاشف از وثاقت است، وثاقت این شخص ثابت می‌شود. البته مطلب مورد بحث است عده‌ای شیخ القمیین را کاشف از وثاقت می دانند و عده‌ای مناقشه دارند که شیخ بودند ملازم با وثاقت نیست. نظر ما این است که این کلمه را قوی می‌دانیم که اثبات وثاقت می

    کتاب الحج ج۱ ص۱۵۵ الوجه الرابع: روایه أجلاء الأصحاب عنه، فأجلاء الأصحاب مثل سعد بن عبدالله والحمیری، ومحمد بن علی بن محبوب، ومحمد بن عیسى العبیدی، وموسى بن الحسن الأشعری، ومحمد بن یحیى العطار وغیرهم، قد نقلوا عنه، وشأن هؤلاء یقتضی عدم الروایه عن غیر الثقه. وفیه أنه قد ثبت وحقق أن روایه

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ملخص فرمایش مرحوم ایروانی این شد که ما دو قاعده در مقام داریم مثلا نسبت به مشتبه الحرمه. از یک طرف چون بیان بر

    واقعا خدا نکند آدم مبتلا شود. خیلی باید خدا را شاکر بود. ما زمانی می‌رفتیم برای سرکشی به فقرا، یادم نمی‌رود جایی رفتیم برای یک خانواده یتیم، یک خانمی بود با دو سه تا بچه، این‌ها زمین را کنده بودند و در زمین یک حصیر پاره‌ای انداخته بودند و در آن‌ زندگی می‌کردند.

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بعد از آنی که ثابت شد تمامیت اقتضا در برائت عقلیه یعنی قاعده‌ی قبح عقاب بلا بیان، کلام نسبت به مانع از این قاعده

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث منتهی شد به صحت عقاب شارع مقدس نسبت به محتمل التحریم در آخرت. ملخص فرمایش ایشان این شد که اگر ما ملاک عقاب

        واقعا دعاها خیلی معارف در آن است ما غافل هستیم. مثل همین دعای کمیل، دعای ندبه. این‌ها واقعا معرکه است. یک قصه من برای شما نقل بکنم الان به خاطرم آمد. یکی از بستگان ما سفر‌هایی به کشور عربی زیاد داشته این کشوری که می‌رفته همه وهابی بودند. خیلی ایراد می‌گرفتند

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین نتیجه‌ی فرمایش ایشان نسبت به عقاب دنیوی از طرف شارع مقدس این شد که قبح عقاب در صورتی است که ظلم محقق شود و

        به حسب عقیده حقّ و صحیح ائمه علیهم السلام هم حق تشریع دارند و در بعضی موارد هم استفاده کرده‌اند. مثلا حضرت امیر علیه السلام استفاده کردند. بله عدم استفاده هم به خاطر ضعف ما بوده و تسهیل و إلا اگر ید ائمه علیهم السلام مبسوط بود معلوم نبود چه می‌کردند.

    ای کاش این روایت از دست نمی رفت و این علل شرائع می‌رسید که اگر علل شرائع به ما می‌رسید همین امروزه بسیاری از آنها مثبت حقانیت این مذهب بود. خب خیلی از این‌ها از دست رفت. مجموعه کتب ابن ابی عمیر را خواهر ابن ابی عمیر دفن کرد و این‌ها همه از

          بسم الله الرحمن الرحیم   از مجموعه روایات که چند مورد را قرائت خواهم کرد یک قاعده کلیه استفاده می‌شود و آن این است که جایی که شخص مکلف عذری دارد که به سوء اختیارش نیست ـ که از آن تعبیر می‌شود به «ما غلب الله علیه» خدا بر او

        بسم الله الرحمن الرحیم   الأولى: أنه لا شبهه فـی کـون القدره شرطاً فی التکلیف، وإن کان فی المسأله مبنیان: الأول: أن العقل هو الذی یحکم بقبح تکلیف العاجز، أو بأن تکلیفـه غیـر معقول، ولذا یشترط القدره فی التکلیف. و قولنا: «بقبح تکلیف العاجز أو بأن تکلیفه غیر معقـول»، إشاره إلى

    بسم الله الرحمن الرحیم   قاعده وجوب دفع ضرر محتمل یک قضیه و ادراک و حکم عقلی مستقل است به جوری که اگر از طرف شارع مقدس دلیلی وارد شود نسبت به لزوم دفع ضرر محتمل آن دلیل باید حمل بر ارشاد بشود. مثل أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ[۱] اگر به خاطرتان باشد

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین یک دو سه نکته هست تذکر بدهیم. یکی آن عبارتی که گفتم در کتاب ایراد دارد و اشتباه هست باید قصورا باشد شما ببینید

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین این روایت را از حضرت امام هادی امام علی النقی صلوات الله علیه قرائت می‌کنیم از تحف العقول. «قال علیه السلام‌ من‌ أمن‌ مکر

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ملخص فرمایش مرحوم اصفهانی در مقام این شد که حکم حقیقی متقوم به وصول است و قبل از وصول حکم حقیقی نیست.

 بحث رجالی حول وثاقت مسعده بن صدقه من کتاب الطهاره (الدماء الثلاثه) ج ۵ ص ۱۸۶ تقریر ابحاث الاستاذ الشیخ محسن الوحید الخراسانی       وقد ذکروا لتوثیق الرجل وجوها وهی کما یلی: وجوه توثیق مسعده بن صدقه منها: إنه لیس فیمن استثناه ابن الولید من روایات محمد بن عیسى بن عبید. وقد مر

        التحقیق من جهه عبد الرحمن بن سیابه     فى وثاقه عبد الرحمن بن سیابه حیث لم یصرح بوثاقه الرجل فی کتب الرجال، ویمکن تقویته بذکر أمور: الأمر الأول کونه من رجال کامل الزیارات[۱] صرح بذلک السید الخوئی[۲] وهو مسلک خاص اختاره السید الخوئی تبعا لصاحب الوسائل[۳] وإن نقل عدوله عنه

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین قسمتی از فرمایشات مرحوم اصفهانی قدس سره را در جلسه گذشته بیان کردیم. گفتیم ایشان در این جا دو تا مطلب دارد. مطلب اول

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال به قبح عقاب بلابیان بود بر برائت. رسیدیم به فرمایشات و نظریه مرحوم نائینی. کلام مرحوم نائینی بیان فرمایش مرحوم نائینی[۱]

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین این روایت را از حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم می‌خوانم. خیلی این روایت مربوط به ما می‌شود. «قال صلی الله علیه

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین کلام در استدلال به قاعده قبح عقاب بلابیان بود بر برائت در مشتبه الحرمه. البته قاعده عام است شامل مشتبه الوجوب هم می‌‌شود. ملخص

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین گفتند این کلام مرحوم محقق را یک دفعه دیگر توضیح بدهم. ببینید نسبت به اجماع عملی، فرمایشی مرحوم شیخ از مرحوم محقق

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال بر برائت بود به اجماع و مقصود از اجماع اعم بود از اجماع قولی و اجماع عملی. لذا در تقریب اجماع تقریب به

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال به اجماع بود بر برائت نسبت به شبهات تحریمیه. اگر چه بعضی از عبارات اطلاق دارد اثبات برائت را می‌کند مطلقا، هم در

شک ـ برائت ـ اجماع بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در این قسمت بود که مرحوم اصفهانی فرمود اگر لاحرجیه عقلیه مفاد حدیث کل شیء مطلق باشد، این مطلب من

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین آخر درس قبل را گفتند مجددا بیان کنیم. قسمت آخر بحث را مرحوم اصفهانی می‌خواهد از خود کلمه «یرد» استفاده کند که ورود به معنی وصول

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین کلام در این حدیث شریف بود «کل شیء مطلق حتی یرد فیه نهی».[۱] مرحوم اصفهانی تا این جای بحث نتیجه گرفتند که اگر این ورود به

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین مرحوم اصفهانی برای این که اثبات بفرماید که ورود به معنی وصول است و به معنی صدور نیست نسبت به اباحه اگر اباحه ظاهریه باشد، به

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین یک آیه در قرآن هست که خیلی عجیب است ولو در باب حج است: «ذلک و من یعظم شعائر الله فإنها من

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث نسبت به مفاد حدیث کل شیء مطلق حتی یرد فیه النهی بود. مرحوم اصفهانی ابتدا بیان فرمودند اقسام اباحه را و نتیجه این شد که

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ملخص فرمایش مرحوم عراقی[۱] این شد که اگر ما در «کل شیء مطلق حتی یرد فیه نهی»،[۲] «یرد» را به معنی یصدر بگیریم و متعلق نهی

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین فرمایش مرحوم آخوند تمام شد. رسیدیم به نظریه مرحوم نائینی. (سؤال: فافهم ماند) قبل از فافهم روشن شد؟ فافهم هم می‌گوید همان قبلش را خوب بفهمید!

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال به حدیث «کل شیء مطلق حتی یرد فیه نهی»[۱] بر برائت بود. در جلسات گذشته متن این حدیث را قرائت کردیم، در مجامیع

  بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین مطلب هشتم مطلب هشتم[۱] که مرحوم اصفهانی در این حاشیه مطرح می‌فرماید این است که تا به حال می‌گفتیم اگر وجوب احتیاط وجوب طریقی باشد

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در نظریه مرحوم اصفهانی قدس سره بود. چون این نظریه هم نظریه مهمی است و هم مطالبی که در این حاشیه ایشان مطرح فرموده مفید

  بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین «عن أبی عبد الله ع أنه قال: إنما سمیت فاطمه لأن‌ الخلق‌ فطموا عن معرفتها». حضرت زهرا علیها سلام فاطمه نامیده شدند چون خلق مفطوم

  بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین استدلال به حدیث سعه را بر برائت ذکر کردیم. اشکال مرحوم شیخ قدس سره این بود که ادله‌ی احتیاط حکومت دارد نسبت به حدیث سعه،