بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین هذا کله مع قطع النظر عن القواعد الحاکمه على الأصول و أما بملاحظتها: فمقتضى «لَا تُعَادُ الصَّلَاهُ إِلَّا مِنْ خَمْسَهٍ» و المرسله […]

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ربما یجاب عن حرمه الإبطال و وجوب الإتمام الثابتین بالأصل: بأنهما لا یدلان على صحه العمل، فیجمع بینهما و بین أصاله

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و قد یتمسک لإثبات صحه العباده عند الشک فی طرو المانع بقوله تعالى: ﴿وَ لا تُبطِلُوا أعمَالَکُم﴾، فإن حرمه الإبطال إیجاب للمضی

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین نعم، إن حکم الشارع على بعض الأشیاء بکونه قاطعا للصلاه أو ناقضا، یکشف عن أن لأجزاء الصلاه فی نظر الشارع هیئه إتصالیه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثم الزیاده العمدیه تتصور على وجوه: أحدها: أن یزید جزءا من أجزاء الصلاه بقصد کون الزائد جزءا مستقلا، کما لو اعتقد شرعا

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و الحاصل: أنّ الأمر الغیریّ بشیء ـ لکونه جزءا ـ و إن انتفى فی حقّ الغافل عنه؛ من حیث انتفاء الأمر بالکلّ

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ینبغی التنبیه على امور متعلّقه بالجزء و الشرط :الأوّل: إذا ثبت جزئیّه شیء و شکّ فی رکنیّته، فهل الأصل کونه رکنا،

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و لکنّ الإنصاف: عدم خلوّ المذکور عن النظر؛ فإنّه لا بأس بنفی القیود المشکوکه للمأمور به بأدلّه البراءه من العقل و النقل؛

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین المسأله الرابعه: فیما إذا شکّ فی جزئیّه شیء للمأمور به من جهه الشبهه فی الموضوع الخارجیّ؛ کما إذا أمر بمفهوم مبیّن مردّد

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین فإن قلت: فأیّ فرق بین وجود هذا المطلق و عدمه؟ و ما المانع من الحکم بالتخییر هنا، کما لو لم یکن مطلق؟

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و بالجمله: فاندفاع هذا التوهّم غیر خفیّ بأدنى التفات، فلنرجع إلى المقصود، و نقول: إذا عرفت أنّ ألفاظ العبادات على القول بوضعها

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا ما ذکره بعض متأخّری المتأخّرین: من الثمره بین القول بوضع ألفاظ العبادات للصحیح و بین وضعها للأعمّ، فغرضه بیان الثمره

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین المسأله الثانیه: ما إذا کان الشکّ فی الجزئیّه ناشئا من إجمال الدلیل. کما إذا علّق الوجوب فی الدلیل اللفظی بلفظ مردّد ـ بأحد أسباب الإجمال ـ

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و اعلم: أنّ هنا اصولا ربما یتمسّک بها على المختار: منها: أصاله عدم وجوب الأکثر. و قد عرفت سابقا حالها. و منها:

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و مما ذکرنا یظهر: حکومه هذه الأخبار علی إستصحاب الإشتغال علی تقدیر القول بالأصل المثبت أیضا کما أشرنا إلیه سابقاً، لأنّه إذا أخبر الشارع بعدم المؤاخذه

اما امر دوم که اگر حکم ارشادی شد، امر ارشادی شد دیگر دلالت بر وجوب نمی‌کند. چرا؟ (أخبار است) أخبار باشد (لغویت پیش می‌آید) نه حالا من همان که در سینه شما جُل جُل مِنه بیرون می‌اندازم. ببینید یک جا برای شما توضیح می‌دهم، این چیز‌هایی که اصرار دارم مطالب اساسی است این را دورش

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و البحث في اعتباره و عدمه يتوقف علی ذكر ثلاثة أمور: الأول: الوجوه التي استدل بها علی اعتباره. الثاني: الوجوه التي استدل بها علی تضعيفه. الثالث:

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین اشکالی که شده بود بر استصحاب عدم مجعول مثل استصحاب عدم حرمت شرب توتون این بود که با وجود قبح عقاب بلابیان نوبت به استصحاب نمی‌رسد.

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین برای وثاقت خالد بن جریر وجوهی ذکر شده: یک کلام کشی نسبت به خالد بن جریر بجلی: «محمد بن مسعود قال‌ سألت علی بن

و  أما علی بن محمد بن قتیبه فقد استدل علی توثیقه بوجوه: الأول: کلام النجاشی، حیث قال فی ترجمته: علی بن محمد بن قتیبه النیشابوری، علیه اعتمد أبو عمرو الکشی فی کتاب الرجال… إلخ. و أشکل علیه بعض الأعلام قال فی معجم رجاله: بأن النجاشی ذکر فی ترجمه الکشی أنه یروی عن الضعفاء کثیرا. و

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین منشأ هذا الاصطلاح والبحث عنه عباره الکشی فی ثلاثه مواضع: أ) فی تسمیه الفقهاء من أصحاب أبی جعفر و أبی عبدالله قال الکشی: اجتمعت

ببینید روایات همه اش مطلب دارد این روایات از معدن طاهر و مطهر بیرون آمده چیزی که طاهر و مطهر است اگر شما در ظرف کثیف بریزید خودش را نشان نمی‌دهد اما اگر در ظرف طاهر بریزید خودش را نشان می‌‌دهد، هر مقدار که تقوا بیشتر باشد آیات قرآن و روایات بیشتر خودشان را نشان

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در اثبات برائت بود با تمسک به استصحاب عدم مجعول. طریقه استصحاب عدم جعل را تمام کردیم، بحث در تمسک به استصحاب عدم حرمت شرب

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال بر برائت بود به استصحاب. گفتیم برای استدلال به استصحاب دو تقریب هست: یکی استصحاب عدم جعل و یکی استصحاب عدم مجعول. بحث

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین چهارشنبه است گفتند که قضیه [توسل به] حضرت علی اصغر علیه السلام را بگویم؛ خیلی دقت کنید مرحوم آقای یثربی بود منبری؛

این خطبه را که هر روز می خوانیم (الحمد لله رب العالمین..) باید همه قصد انشاء داشته باشند. واقعا الحمد الله رب العالمین که ما را موفّق داشته است، به این بحث خب ممکن بود ما هم به راههای دیگر بیفتیم، این همه مشاغل در عالم هست، اینها هم همه اینطور نیست که شما فکر

این آقایانی که تشریف می آورند و سلام می کنند، نیّتشان چون جمع است یکی بالأخره حتما جواب بدهد. آخر مشکلش این است که گناهش تقسیم نمی شود، به هر کسی یک گناه مستقل می دهند، علی ای حال یکی از آقایون جواب را بدهد که تکلیف از بقیّه ساقط بشود. خدا بیامرزد مرحوم ادیب

مرحوم آقای یثربی بود منبری؛ سید بود چند سال پیش فوت کرد، خود ایشان برای ما نقل کرد، می‌گفت چهار نفر از بزرگان بودند که این‌ها در بحث خصوصی حاج شیخ عبد الکریم حائری شرکت می‌کردند، این چهار نفر یکی آیت الله شیخ ابراهیم جبل عاملی بود یک آیت الله کبیر بود، یکی آیت الله

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین اشکال سومی که مطرح شده بود این بود که استصحاب عدم ازلی جعل الزام مثل حرمت شرب توتون معارض است با استصحاب عدم جعل اباحه و

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث منتهی شد به اشکالی که والد معظم بر جواب حلی که مرحوم آقای خوئی داشتند. اصل اشکال این بود که استصحاب عدم جعل حرمت شرب

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث منتهی شد به اشکالات مرحوم آقای خوئی قدس سره. اشکال عبارت از این بود که استصحاب عدم ازلی جعل حرمت، که

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال به استصحاب عدم ازلی بود برای اثبات برائت. خلاصه‌ای از آنچه که در سابق گفتیم تکرار می‌کنیم که در این تکرار فائده هم

شکر الله سعیه خدا بیامرزد ایشان [مرحوم آقای خوئی] را خیلی آدم شریفی بود؛ یادم هست من در مسجد خضرا غروب‌ها درس ادبیات می‌گرفتم یعنی روز‌ها دبیرستان می‌رفتم، غروب‌ها در مسجد خضرا یک آقایی به ما ادبیات درس می‌داد چون همراه با درس، به حساب جدید، ادبیات را هم شروع کردیم چون خود آن هم

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و منها: أنّ أخبار البراءه أخصّ؛ لاختصاصها بمجهول الحلّیه و الحرمه، و أخبار التوقّف تشمل کلّ شبهه، فتخصّص بأخبار البراءه. تبیین وجه پنجم و

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أما الدلیل النقلی: فهو الأخبار الدالّه علی البرائه، الواضحه سنداً و دلالهً؛ و لذا عوّل علیها فی المسأله من جعل مقتضی العقل فیها

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثمّ بما ذکرنا فی منع جریان الدلیل العقلی المتقدم فی المتباینین فی ما نحن فیه تقدر علی منع سایر ما یُتمسک به

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین فإن قلت: إنّ ما ذکر فی وجوب الاحتیاط فی المتباینین بعینه موجود هنا، و هو أنّ المقتضی ـ و هو تعلّق الوجوب

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین نا على ذلک: حکم العقل و ما ورد من النقل. أما العقل: فلاستقلاله بقبح مؤاخذه من کلف بمرکب لم یعلم من أجزائه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا ترکه فلیس فیه إلا التجرّی بارتکاب ما یحتمل أن یکون مبغوضا للمولی، و لا دلیل علی حرمه التجرّی علی هذا

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین لرابعُ، نسب الوحید البهبهانی قدسّ سرّه إلی الأخباریین مذاهب أربعه فی ما لا نصّ فیه التوقّف و الأحتیاط و الحرمه الظاهریه و

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین لثالث: هل أنّ أوامر الاحتیاط للاستحباب أو للإرشاد؟ لا إشکال فی رجحان الاحتیاط عقلا و نقلا، کما یستفاد من الأخبار المذکوره و

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین نعم قد یُظنّ من عدم وجدان الدلیل بعدم لعموم البلوی به لا بمجرّده. بل مع ظنّ عدم المانع عن نشره فی أوّل الأمر من

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ینبغی التنبیه على امور: الاوّل: أنّ المحکیّ عن‌ المحقّق‌ التفصیل‌ فی اعتبار أصل البراءه بین ما یعمّ به البلوى و غیره،

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و الجواب: أوّلا: یا عبارت ما دارد: أقول اوّلاً منع تعلّق تکلیف غیر القادر على تحصیل العلم إلاّ بما أدّى إلیه الطرق

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا العقل، فتقریره بوجهین. أحدهما: أنّا نعلم إجمالا قبل مراجعه الأدله الشرعیه بمحرّمات کثیره یجب بمقتضی قوله تعالی: فما نهاکم عنه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و الجواب عنه: ما ذکرنا سابقا، من أنّ الأمر بالاجتناب عن الشبهه إرشادیّ للتحرّ عن المضرّه المحتمله فیها. خلاصه استدلال به روایات

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین هذا، و الذی یقتضیه دقیق النظر: أنّ الأمر المذکور بالاحتیاط لخصوص الطلب الغیر الإلزامیّ؛ لأنّ المقصود منه بیان أعلى مراتب الاحتیاط، لا

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا عن الموثّقه: فبأنّ ظاهرها الاستحباب، و الظاهر أنّ مراده الاحتیاط من حیث الشبهه الموضوعیه ـ لاحتمال عدم استتار القرص و

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و الجواب: أمّا عن الصحیحه: فبعدم الدلاله؛ لأنّ المشار إلیه فی قوله علیه‌ السلام: «بمثل هذا» إمّا نفس واقعه الصید، و إمّا

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین هذا کلّه مضافاً إلی دوران الأمر فی هذه الأخبار بین حملها علی ما ذکرنا و بین ارتکاب التخصیص فیها بإخراج الشبهه الوجوبیه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و الجواب: أنّ بعض هذه الأخبار مختصّ بما إذا کان المضیّ فی الشبهه اقتحاما فی الهلکه، و لا یکون ذلک إلّا مع

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و توهّم‌ ظهور هذا الخبر المستفیض فی الاستحباب، مدفوع بملاحظه: أنّ الاقتحام فی الهلکه لا خیر فیه أصلا، مع أنّ جعله تعلیلا

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین احتجّ للقول الثانی، و هو وجوب الکفّ عمّا یحتمل الحرمه بالأدلّه الثلاثه، فمن الکتاب طائفتان إحداهما ما دلّ علی النهی عن القول

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و قد یستدلّ على البراءه بوجوه غیر ناهضه، منها: استصحاب البراءه المتیقّنه حال الصغر أو الجنون و فیه: أنّ الاستدلال مبنیّ على

          بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین المقصد الثالث من مقاصد الکتاب فی الشک بحثی را که شروع می کنیم قسمت سوّم کتاب فرائد الأصول مشهور به رسائل

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین تا این جا نتیجه این شد که استصحاب برائت یا عدم تکلیف در حال صغر جاری نیست به جهت اشکالاتی که داشت و اشکال اخیر از

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین در جلسه گذشته بیان شد که جریان استصحاب بلا فائده نیست بلکه بر آن فائده مترتب است چون با جریان استصحاب، اخبار

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین رسیدیم به مطلب دهم. (سؤال: در جلسه قبل سؤال کردید که نسبت بین استصحاب و وجوب دفع ضرر محتمل چیست؟) گفته بودیم

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین یک مقدار توجه بیشتری لازم است نسبت به این قسمت از فرمایشات مرحوم عراقی قدس سره. (سؤال: جواب سؤال دیروز را نمی‌فرمایید؟)

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بحث در استدلال بر برائت بود به استصحاب. مرحوم شیخ قدس سره برای این استصحاب سه تقریب ذکر کردند: یکی استصحاب برائت

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین کلام در اثبات برائت بود استنادا به استصحاب و استصحاب سه تقریب داشت: استصحاب برائت، یا استصحاب عدم اشتغال ذمه، دوم استصحاب عدم منع از ارتکاب

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین وجوه غیر ناهضه بر اثبات برائت   تا این جا به ادله اربعه استدلال شد بر برائت. البته مرحوم شیخ استدلال را

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین تا به حال سه تقریب از مرحوم اصفهانی گفتیم. تقریب چهارم مانده است. کلا چند مطلب گفتیم؟ طبق نوشته‌های درسی که به

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أما استدلالهم علی إثبات الاستصحاب باستغناء الباقی عن المؤثر الظاهر الاختصاص بالوجودیّ، فمع أنّه معارضٌ باختصاص بعض أدلّتهم الآتی بالعدمی بأنّه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین السادس فی تقسیم الاستصحاب إلى أقسام؛ لیعرف أنّ الخلاف فی مسأله الاستصحاب فی کلّها أو فی بعضها. امر ششم در تقسیمات استصحاب

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثمّ إنّ بعض المتأخّرین فرّق بین استحاله نجس العین و المتنجّس، فحکم بطهاره الأوّل لزوال الموضوع، دون الثانی؛ لأنّ موضوع النجاسه فیه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و هو أحد امور: الأوّل: العقل، فیقال: إنّ مقتضاه کون جمیع القیود، قیودا للموضوع مأخوذه فیه، فیکون الحکم ثابتا لأمر واحد یجمعها؛

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و على الثانی فالموضوع: إمّا أن یکون معلوما معیّنا شکّ فی بقائه کما إذا علم أنّ الموضوع لنجاسه الماء هو الماء بوصف

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین خاتمه ذکر بعضهم للعمل بالاستصحاب شروطا، کبقاء الموضوع، و عدم المعارض، و وجوب الفحص. و التحقیق: رجوع الکلّ إلى شروط جریان الاستصحاب.

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین منها: مقابله الشکّ بالیقین فی جمیع الأخبار. و منها قوله علیه ‌السلام فی صحیحه زراره الاولى: «فإن حرّک إلى جنبه شیء و هو لا

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثمّ إنّه لا فرق ـ بناء على جریان الاستصحاب ـ بین تعذّر الجزء بعد تنجّز التکلیف، کما إذا زالت الشمس متمکّنا من

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و یمکن توجیه کلامه قدس‌سره: بأنّ مراده من العمومات ـ بقرینه تخصیصه الکلامَ بالاستصحاب المخالف ـ هی عمومات الاصول، و مراده بالتخصیص

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و قد صدر خلاف ما ذکرنا ـ من أنّ مثل هذا من مورد الاستصحاب، و أنّ هذا لیس من تخصیص العامّ به

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین الأمر العاشر أنّ الدلیل الدالّ على الحکم فی الزمان السابق إمّا أن یکون مبیّنا لثبوت الحکم فی الزمان الثانی، کقوله: «أکرم العلماء

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و دعوى: قیام الدلیل الخاصّ على اعتبار هذا الظنّ؛ بالتقریب الذی ذکره بعض المعاصرین: من أنّ شرائع الأنبیاء السلف و إن کانت

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین خلاصه مباحث گذشته درباره استدلال کتابی به استصحاب نبوت موسی(علیه السلام) از این مناظره چند جواب داده شده است: جواب اول این

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا الشرعیّه الاعتقادیّه فلایعتبر الاستصحاب فیها، لأنّه: إن کان من باب الأخبار فلیس مؤدّاها إلاّ الحکم على ما کان معمولا به

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین الأمر الثامن قد یستصحب صحّه العباده عند الشکّ فی طروّ مفسد، کفقد ما یشکّ فی اعتبار وجوده فی العباده، أو وجود ما

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثمّ إنّه یظهر من الأصحاب هنا قولان آخران: أحدهما جریان هذا الأصل فی طرف مجهول التأریخ، و إثبات تأخّره عن معلوم التأریخ

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ممّا ذکرنا یعلم: أنّه لو کان الحادث ممّا نعلم بارتفاعه بعد حدوثه فلا یترتّب علیه أحکام الوجود فی الزمان المتأخّر أیضا یعنی

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین منها ما إذا استصحب رطوبه النجس من المتلاقیین مع جفاف الآخر، فإنّه لا یبعد الحکم بنجاسته مع أنّ تنجّسه لیس من أحکام ملاقاته

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و منها موارد: ما ذکره جماعه ـ تبعا للمحقّق ـ فی کرّ وجد فیه کُر نجاسه لا یعلم سبقها نجاست على الکرّیّه

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا قوله: «لیس فی أخبار الباب …» الخ. إن أراد بذلک عدم دلاله الأخبار على ترتّب اللوازم الغیر الشرعیّه، فهو مناف

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ادامه بحث در تطبیق تنبیه ششم درباره اصل مثبت الأمر السادس: قد عرفت أنّ معنى عدم نقض الیقین و عطف بر عدم

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین الأمر السادس: قد عرفت أنّ معنى عدم نقض الیقین و المضیّ علیه، هو ترتیب آثار الیقین السابق الثابته بواسطته للمتیقّن، و وجوب

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثمّ إنّ جماعه رتّبوا على إبقاء الشرع السابق استصحاب شرایع سابقه فی مورد الشکّ ـ تبعا لتمهید القواعد ـ ثمرات: منها: إثبات

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا التمسّک فی تسریه الحکم من الحاضرین إلى الغائبین، فلیس مجرى للاستصحاب حتّى یتمسّک به. بحث راجع به این بود که

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین أقول: لا إشکال فی أنّه یعتبر فی الاستصحاب تحقّق المستصحب سابقا، و الشکّ فی ارتفاع ذلک المحقّق، و لا إشکال أیضا فی

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ممّا ذکرنا ـ من عدم جریان الاستصحاب فی الحکم العقلیّ ـ یظهر: ما فی تمسّک بعضهم لإجزاء ما فعله الناسی لجزء

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین فإن قلت: فکیف یستصحب الحکم الشرعیّ مع أنّه کاشف عن حکم عقلیّ مستقلّ؟ فإنّه إذا ثبت حکم العقل بردّ الودیعه، و حکم

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و أمّا ثالثا: فلو سلّم جریان استصحاب العدم حینئذ، لکن لیس استصحاب عدم جعل الشیء رافعا حاکما على هذا الاستصحاب؛ لأنّ الشکّ فی أحدهما

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ملخّص الکلام فی دفعه أنّ الزمان إن اخذ ظرفاً للشیء فلا یجری إلاّ استصحاب وجوده؛ لأنّ العدم انتقض بالوجود المطلق و

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و ممّا ذکرنا یظهر فساد ما وقع لبعض المعاصرین: من تخیّل جریان استصحاب عدم الأمر الوجودیّ المتیقّن سابقا، و معارضته مع استصحاب

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین مدفوعه: بأنّ الظاهر کونه من قبیل الأوّل من تلک الأقسام الثلاثه؛ لأنّ المفروض فی توجیه الاستصحاب جعل کلّ فرد من التکلّم مجموع

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و التحقیق: أنّ هنا أقساما ثلاثه: أمّا نفس الزمان، فلا إشکال فی عدم جریان الاستصحاب فیه لتشخیص کون الجزء المشکوک فیه من

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین ثمّ إنّ للفاضل التونیّ کلاما یناسب المقام ـ مؤیّدا لبعض ما ذکرناه ـ و إن لم یخل بعضه عن النظر بل المنع.

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین و توهم: عدم جریان الأصل فی القدر المشترک، من حیث دورانه بین ما هو مقطوع الانتفاء، و ما هو مشکوک الحدوث، و

        بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین قوله ـ فی جواب السؤال ـ: «قلت: فیه تفصیل… إلى آخر الجواب». أقول: إن النجاسه فیما ذکره من الفرض ـ أعنی موضع

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین قوله: الظاهر أن المراد من عدم نقض الیقین بالشک أنه عند التعارض لا ینقض، و معنى التعارض أن یکون شئ یوجب الیقین لولا الشک».

    بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم الی یوم الدین بقی الکلام فی توجیه ما ذکره: من أن الأمر فی الحکم التخییری أظهر، و لعل الوجه فیه: أن الحکم بالتخییر فی زمان الشک فی